Bitwa pod Wiedniem (Odsiecz Wiedeńska) – stoczona 12 września 1683 pod Wiedniem między wojskami polsko-cesarskimi pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego a armią Imperium Osmańskiego. Zakończona totalną klęską wojsk tureckich.
Pomyślne dla koalicji anty-tureckiej bitwy pod Wiedniem (12 września 1683 r.) i pod Parkanami (7-9 października 1683 r.) uczyniły z Jana III Sobieskiego, wodza naczelnego zwycięskiej koalicji anty-tureckiej, postać sławną w całej Europie. Dzięki tym triumfom ocalony został Wiedeń, a Imperium Osmańskie uległo znaczącemu osłabieniu. W późniejszych latach wykorzystało to Cesarstwo, rozpoczynając ambitny program ekspansji na Węgrzech i Bałkanach oraz Rzeczpospolita, która na mocy traktatu karłowickiego w 1699 r. odzyskała Podole stracone na rzecz Turków jeszcze w 1672 r.
Zwycięski polski monarcha został obdarzony wieloma przydomkami – Obrońcą Chrześcijaństwa, Lwem Lechistanu, Zbawcą Ojczyzny, czy Piorunem Wschodu. Jego sławie towarzyszyły liczne dzieła artystów – m.in. malarzy, grafików, medalierów, starających się uwiecznić dokonania triumfatora spod Wiednia. Działania te były często świadomie popierane i sponsorowane przez samego króla, który zgodnie z ówczesnymi zwyczajami, właściwymi przede wszystkim dla władców absolutnych, widział w nich narzędzie do osiągnięcia jednego z głównych celów swojego panowania – uczynienia ze swojej rodziny pełnoprawnej dynastii królewskiej. Drogą do tego było skoligacenie Sobieskich z najważniejszymi europejskimi rodami arystokratycznymi. Plany te spotkały się z opozycją zarówno wewnątrz kraju, jak i zagranicą. W Rzeczpospolitej szlachta nie chciała dopuścić do wzmocnienia pozycji króla, widząc w niej zagrożenie dla politycznego prymatu własnego stanu w państwie. Sobieskiemu nie udało się także uzyskać zgody na zawarcie małżeństw swoich dzieci z Habsburgami lub Burbonami, na co wpływ miało pozbawione arystokratycznych tytułów, a więc skromne z zachodnioeuropejskiego punktu widzenia pochodzenie rodziny Sobieskich. Do skutku doszły jedynie mniej prestiżowe małżeństwa dzieci królewskich Jakuba, Teresy Kunegundy, Aleksandra i Konstantego z potomkami rodów elektorskich Cesarstwa. Niepowodzenia te, wraz z pogarszającym się stanem zdrowia niemłodego już monarchy, przyczyniły się do tego, że drugi okres jego panowania, który przypadł po 1683 r., choć wyjątkowo bogaty pod względem mecenatu artystycznego króla, uznawany jest za dużo mniej udany politycznie niż ten pierwszy, przypadający na czasy sprzed Odsieczy Wiedeńskiej.
Czytaj więcej… (po kliknięciu przejdziesz do Polskiej Cyfrowej Biblioteki Jeździeckiej)
Autor: Rafał Ludwikowski, Muzeum w Tarnowskich Górach
Wpis aktualizowano: 05.09.2023
Publikacje w Polskiej Cyfrowej Bibliotece Jeździeckiej:
Kliknij poniższe linki, aby przejść do powiązanych materiałów w Polskiej Cyfrowej Bibliotece Jeździeckiej (otworzą się na nowej karcie):
„Bitwa pod Wiedniem” (2023) – Rafał Ludwikowski
„Jan III Sobieski” (2023) – Rafał Ludwikowski
„Medal Sobieskiego” (2023) – Łukasz Koniarek
„Jan Sobieski. Lew Lechistanu” (2019) – Piotr Kroll
„Wzruszenie krakowskie” (2010) – Bolesław Wieniawa-Długoszowski
„Szlakiem Jana III Sobieskiego” (1989) – Wojciech Fijałkowski
„Pod Wiedniem 1683 r.” (1939) – Stanisław Wotowski
„Wodzowie Polski – Jan III Sobieski” (1938) – Edmund Oppman
„Księga jazdy polskiej” (1938) – Praca zbiorowa
„Król-Wódz” (1933) – Zdzisław Żórawski
„Wzruszenia krakowskie” (1933) – Bolesław Wieniawa-Długoszowski
„Święto Kawalerii Polskiej w Krakowie” (1933)
Pokrewne Legendy:
Jan III Sobieski
Król Polski od 1674. Jego dwudziestodwuletnie panowanie było okresem stabilizacji Rzeczypospolitej. Uchodził za wybitnego dowódcę wojskowego. Zwycięzca spod Wiednia. Uhonorowany przez papieża Innocentego XI tytułem obrońcy wiary.
Galeria:
Medal kolisty upamiętniający bitwę pod Wiedniem. Muzeum w Tarnowskich Górach.
Medal kolisty ukazujący powiązanie przegranej Turków w bitwie pod Wiedniem z zaciemnieniem Księżyca w fazie początkowej.
Muzeum w Tarnowskich Górach.
Hełm zwany „szyszakiem augsburskim” z półkolistym dzwonem wykutym z jednego płatu blachy, trybowanym 26 żebrami biegnącymi od szczytu do nitowanej taśmy wyciętej w zęby. Muzeum w Tarnowskich Górach.
Granat ceramiczny o kształcie zbliżonym do dwóch stożków połączonych podstawami, z rozszerzając się ku górze szyjką, w której otwór na proch czarny. Muzeum w Tarnowskich Górach.
Obraz „Powitanie Jana III Sobieskiego w Wiedniu” przedstawiający Jana III Sobieskiego
pod murami miasta po bitwie 12 września 1683 r. Muzeum w Tarnowskich Górach.
