6 października 1816 roku Car Rosji Aleksander I podpisał dekret o założeniu Państwowej Stadniny Koni i Stada Ogierów. Ponad 200 letnia historia tej stadniny to piękna karta polskiej i światowej hodowli koni arabskich.
______________________________________________________________
Swą współczesną postać, zarówno stadnina, jak i wywodzące się z niej konie zawdzięczają człowiekowi, który przez pięćdziesiąt lat pracy nie opuścił ani jednego porannego obchodu – Andrzejowi Krzyształowiczowi, wielkiej charyzmatycznej osobowości, wspaniałemu hodowcy. Pytany o definicję sukcesu wyhodowanych przez siebie koni odpowiadał: „Trzeba czuć sprawę i być na miejscu”.
(…)
Jeżeli chodzi o hodowlę, to zacząłem przejmować sposób patrzenia na konie od pana Krzyształowicza. To nie było w pełni to samo spojrzenie, bo ja też miałem już swoje wcześniej wyrobione gusta, jakiś ideał konia. Hodowla to jest nieustająca konieczność wyboru. Wspaniale byłoby móc kierować się wyłącznie swoim odczuciem tego, co się chce zostawić albo sprzedać. Przyjmijmy, że stadnina ma mieć określoną liczbę klaczy. Ich selekcja nie wygląda w ten sposób, że ta mi się nie podoba, to ją wyrzucam, a tę, która jest wysokiej jakości, zostawiam. To byłoby zbyt proste. Tutaj jest potrzebny kompromis między interesem hodowli, czyli jakością koni, a interesem stadniny, która musi się utrzymać.
Te cele wykluczają się na krótką metę, ale na dłuższą są jak najbardziej zbieżne. Jednak aby to rozumieć i podejmować odpowiednie decyzje, hodowca i ekonomista muszą być jedną osobą. Wtedy nikt mi jako hodowcy nie powie, że pieniądze na koniec roku muszą być takie a takie, bo on mi zaplanował trzy miliony i tyle mam wypracować. Sam sobie nie wydam polecenia, żebym osiągnął określony przychód za wszelką cenę tylko dlatego, że inaczej ucierpi plan finansowy firmy. Taką ceną byłaby sprzedaż najlepszych koni.
(…)
To jest w zasadzie kwintesencja polskiej filozofii hodowlanej, żeby mieć jak najbardziej wyselekcjonowane, jak najwyższej jakości klacze stadne i ciągle poszukiwać świeżej krwi, nie doprowadzać do zbytniego spokrewnienia. Ciągle szukać różnych ogierów, które by z tymi klaczami mogły dać dobre potomstwo. W Polsce od początku się o to starano. Tak było najwygodniej i w ten sposób najszybciej można osiągnąć postęp hodowlany. Bo klacz rodzi jednego źrebaka rocznie, natomiast ogier może być ojcem setki potomstwa. A więc jego wpływ na hodowlę jest ogromny. Wystarczy jeden reproduktor w stadninie. Jeżeli jest dobry, wprowadza ją na wyższy poziom. I stara polska zasada polegała na tym, że to ogiery sprowadzało się z pustyni. Wyprawy rzadko przywoziły klacze.
Niektórzy nie rozumieli, jaka jest misja hodowli państwowej. Dlaczego na przykład nie można tanio udostępniać najlepszych ogierów i to dla każdej klaczy. Hodowcy zwykle wydaje się, że jego „dzieci” są najpiękniejsze. A właśnie po to też jeździ się na przeglądy i pokazy, żeby przez sędziowanie nabrać większego obiektywizmu do tego, co się samemu robi i co osiągają inni. Państwowe stadniny istnieją również po to, aby hodowla prywatna była jak najlepsza. Nikt nigdy nie odmawiał rady czy pomocy, choć nie zawsze było to, co ktoś chciał usłyszeć.
(…)
Natomiast jest jeszcze coś, do czego trzeba będzie wracać i o czym należy pomyśleć w przyszłości. Profesor Witold Pruski 28 września 1937 roku wpisem do księgi pamiątkowej założył w Janowie Muzeum Konia. Z powodu wojny nie udało się go zorganizować. Miałem w planach takie muzeum, jest tyle nagród i trofeów, z którymi nie wiadomo już, co robić. Chciałem, żeby taki nowoczesny ośrodek powstał w miejscu, gdzie stoi dom gościnny „Wygoda”. To jest mój duży wyrzut sumienia, że do tej pory nie udało się tego zrobić. No i pewnie wyzwanie dla następców. Odchodząc, zostawiłem gotowy projekt takiego budynku ze wszelkimi uzgodnieniami, a przede wszystkim z akceptacją konserwatora zabytków.
Autor: Marek Trela
Źródło: „Marek Trela. Moje konie, moje życie” [fragmenty] (2016) – Ewa Bagłaj
Poniżej znajdziesz linki do powiązanych materiałów w Polskiej Cyfrowej Bibliotece Jeździeckiej.
Wpis aktualizowano: 18.12.2023
Publikacje w Polskiej Cyfrowej Bibliotece Jeździeckiej:
Kliknij poniższe linki, aby przejść do powiązanych materiałów w Polskiej Cyfrowej Bibliotece Jeździeckiej (otworzą się na nowej karcie):
Publikacje
„Hodowla koni arabskich w Polsce… 2007-2016” [fragmenty] (2022)
„Hodowla koni arabskich w Polsce… 2007-2016” [fragmenty] (2022)
„Koń / Horse” (2018) – Andrzej Strumiłło
„Stadnina Koni Janów Podlaski” (2017)
„Polska hodowla koni arabskich i jej sukcesy na świecie” (2017) – Krystyna Chmiel
„Marek Trela. Moje konie, moje życie” [fragmenty] (2016) – Ewa Bagłaj
„Janów Podlaski 1875-2012, tom II” (2015) – Roman Petrynik
„Janów Podlaski 1875-2012, tom I” (2012) – Roman Petrynik
„Z końmi miedzy frontami” (2008) – Ehrenfried Brandts
„One tworzyły piękno” (2007) – Krystyna Chmiel
„Stadnina Koni Janów Podlaski” (2005) – Izabela Rajca-Pisz
„Polska Hodowla koni czystej krwi arabskiej 1918-1939” (2002) – Roman Pankiewicz
„Dwa wieki polskiej hodowli…” (1983) – Witold Pruski
„Stadnina Koni Janów Podlaski” (1967) – Andrzej Krzyształowicz
„Dodatek do polskiej księgi stadnej koni arabskich…” (1950)
„Dzieje państwowej stadniny…” (1948) – Witold Pruski
„Charakterystyka… stadniny w Janowie Podlaskim” (1948)
„Opowieści o dawnym Janowie” – Roman Petrynik, Piotr Strzałkowski
Artykuły
„Zmiany w Janowie” (2023) – Jerzy Dudała
„Janów 2023 – nareszcie sukces” (2023) – Jerzy Dudała
„Fragmenty wspomnień Marka Treli” (2023)
„W obronie SK Janów Podlaski” (2023)
„Wątpliwa duma, zapomniany prestiż” (2023) – Marek Grzybowski
„SK Janów Podlaski” (2023) – Tomasz Wiczanowski
„Program ratowania państwowej hodowli polskich koni” (2023) – Krystyna Chmiel
„Ratujmy Janów i nie tylko” (2023) – Marek Grzybowski
„Ratujemy Janów! Postulaty” (2023) – Ewa Krzakowska-Łazuka
„W odpowiedzi 'Ratujmy Janów’…” (2023) – Mariusz Wideryński
„Program ochrony zachowawczego stada koni” (2022) – Krystyna Chmiel
„Konie, konie ach te konie” (2021) – Mariusz Wideryński
„…Dlaczego PiS nie lubi koni?” (2020)
„Szanujemy historię i ludzi” (2020) – Tadeusz Jacewicz
„Pepita” (2020) – Jerzy Dudała
„Meandry Aukcji w Janowie” (2019) – Marek Grzybowski
„Wyniki aukcji w Janowie Podlaskim” (2019) – Krystyna Chmiel
„Zmodyfikowany program polskiej hodowli koni czystej krwi arabskiej” (2018) – Krystyna Chmiel
„Zło prywatyzacji” (2018) – Marek Grzybowski
„Stadnina Koni Janów Podlaski, lata 1817-1914” (2018) – Marek Trela
„Pianissima – potomstwo” (2018) – Alina Sobieszak
„Inny punkt widzenia – konie czystej krwi arabskiej” (2018)
„STADNINA KONI JANÓW PODLASKI – osobiste refleksje na temat albumu” (2017) – Alina Sobieszak
„Janów Podlaski 1939-1944” – Marek Trela
„Opowieść dyrektora Krzyształowicza” (2016) – Ewa Bagłaj
„List otwarty do Pana Ministra…” (2016) – Andrzej Gniazdowski
„Protest przeciwko inwazji PiS na stadniny arabskie” (2016)
„Pianissima – odeszła legenda” (2015) – Alina Sobieszak
„Andrzej Krzyształowicz” (2014) – Marek Trela
„Pianissima i reszta świata” (2008) – Izabella Pawelec-Zawadzka
„Stadnina Koni i Stado Arabów…” (2008) – Ehrenfried Brandts
„Pianissima and the rest…” [EN] (2008) – Izabella Pawelec-Zawadzka
„Stadnina Koni i Stado Arabów w Janowie Podlaskim” (2008) – Ehrenfried Brandts
„Janowskie wspomnienia” (2005) – Tadeusz Marchowiecki
„Hodowla koni w Polsce (VII)” (2004) – Stanisław Deskur
„Hodowla koni w Polsce (VI)” (2004) – Stanisław Deskur
„Pamięci przyjaciela inż. Andrzeja Krzyształowicza” (2000)
„Neofici kapitalizmu” (2000) – Marek Grzybowski, R. Wiszniowski
„Życie moje było ciekawe” (1998) – Izabella Pawelec-Zawadzka
„Moje wspomnienia o A. Krzyształowiczu” (1998) – Ignacy Jaworowski
„Rozmowy o rynku” (1996) – Marek Grzybowski
„Sprzedaż czy wyprzedaż” (1996) – Marek Grzybowski
„Nowa Dynamika Ministerstwa Rolnictwa” (1996) – Marek Grzybowski
„Anty-koncepcja” (1993) – Marek Grzybowski
„Zachować Stada, ocalić tradycję” (1993) – Marek Grzybowski
„Rynek po prostu” (1992) – Marek Grzybowski
„Czas najwyższy” (1992) – Marek Grzybowski
„Rok 1939 w janowskiej stadninie” (1989) – Andrzej Krzyształowicz
„Ogier Bandos” (1988) – Andrzej Krzyształowicz
„Sztalugi w Janowie Podlaskim” (1978) – Stanisław Ledóchowski
„Wspomnienia sprzed 30 lat” (1976) – Andrzej Krzyształowicz
„Polskie araby za oceanem” (1974) – Andrzej Krzyształowicz
„Ramzes” (1968) – Tadeusz Marchowiecki
„Ludzie stadniny janowskiej” (1967) – Antoni Święcki
„Historia SK w Janowie Podlaskim… 1939—1967” (1967) – Andrzej Krzyształowicz
„Polski Związek Hodowców Koni” (1965) – Jerzy Chachuła
„Jan Ritz” (1948) – Witold Pruski
„Zadania hodowli konia arabskiego” (1933) – Bogdan Ziętarski
„Wrażenia z Polski” (1933) – Jean de Chevigny
„Dekret cesarski…” (1816) – Aleksander I Romanow
Linki
„Hodowla koni to nie zabawa!” [link] (2016) – Anna Szuster
Katalogi
„Zamordowana legenda” (2017) – Bogusław Lustyk
„Stadniny Koni Arabskich w Polsce” (2010) – Wojciech Kwiatkowski
„Arabians of the State Stud” [EN] (2000)
„Polish Arabian Summer Festival” [PL][EN] (2000)
„Arabians of the State Stud” [EN] (1999)
„Arabians of the State Stud” [EN] (1998)
„Aukcja Polish Prestige – Janów 1996” [EN] (1996)
„Katalog Polish Prestige” [EN][DE][ES]
Czasopisma
Jeździec i Hodowca (1933) nr 33 – Konie arabskie
Filmy
Posłanki PO wzywają do ujawnienia audytu SK Janów | FILM
Pamięć o poprzednikach (2018) | FILM
Najsłynniejsze konie z Janowa na znaczkach poczt. (2017) | FILM
Jubileusz w stadninie z lekką amnezją (2017) | FILM
Album o stadninie koni w Janowie Podlaskim (2017) | FILM
Nowy Prezes Stadniny w Janowie Podlaskim (2016) | FILM
Ta decyzja może mieć nieodwracalne skutki (2016) | FILM
Jerzy Sawka w obronie polskich koni arabskich (2016) | FILM
Marek Trela we władzach WAHO (2016) | FILM
Rozmowy Pulsu – Marek Trela (2016) | FILM
Marek Trela – Gość programu 'Rozmowy Pulsu’ (2015) | FILM
Always Love Janów Podlaski (2014) | FILM
Janowska Pinga Championką Świata (2013) | FILM
7… cudów Polski – zagłosuj na SK Janów Podlaski (2013) | FILM
Państwo Watts polubili ten piękny zakątek Podlasia (2012) | FILM
Pokrewne Legendy:
BANDOS (NEGATIW – BANDOLA)
og. Bandos s. 1964 (Negatiw – Bandola po Witraż), hod. SK Janów Podlaski, ród męski Ibrahim or.ar. imp. 1907 do Antonin, rodzina żeńska Mlecha or.ar. imp. 1845 do Jarczowiec
PEPITA (EKSTERN-PEPESZA)
Córka michałowskiego Eksterna. Legendarna klacz z janowskiej stadniny. Sprzedana za 1 400 000 EUR
RAMZES (RITTERSPORN – JORDI)
Najwybitniejszy przedstawiciel i wizytówka przedwojennej, polskiej hodowli, który złotymi zgłoskami zapisał się na kartach światowej hodowli i jeździectwa.
Maria Plater-Zyberk
Zasłużona dla hodowli koni sportowych w świecie. W jej gospodarstwie (Wojcieszków) urodził się wybitny koń (ojciec koni sportowych) Ramzes.
WITEŹ II (OFIR – FEDERACJA)
Wywarł ogromny wpływ na hodowlę koni arabskich na świecie. Jeszcze za życia doczekał się swojego muzeum.
OFIR (KUHAILAN HAIFI — DZIWA)
Koń o wybitnej urodzie arabskiej. Ładna głowa, bardzo duży, ciemne oko, duże nozdrza, ładna szyja, dobry korpus a mniej poprawne nogi.
Andrzej Krzyształowicz
SK w Janowie Podlaskim nierozerwalnie kojarzy się z postacią jej wieloletniego dyrektora. Legendą stał się jeszcze za życia.
Jan Ziniewicz
Masztalerz SK Janów Podlaski, który w czasie dywanowego bombardowania Drezna uratował Witraża i Wielkiego Szlema.
WITRAŻ (OFIR – MAKATA)
Witraż – odegrał znaczącą rolę w światowej hodowli koni czystej krwi. Nawet w Australii syn Aladdina został ostatnio championem.
WIELKI SZLEM (OFIR – ELEGANTKA)
Bardzo poprawnej budowy, głęboki, szeroki w klatce piersiowej, ruch średni, głowa nie duża, duże ciemne oko.”
Jan Ritz
18.12.1817 przyprowadził pieszym marszem 154 konie spod Moskwy do Janowa Podlaskiego. Pierwszy organizator SK w Janowie Podlaskim.
PIANISSIMA (Gazal Al Shaqab – Pianosa / Eukaliptus)
Fenomen hodowlany na skalę światową. Prawie idealny koń czystej krwi arabskiej
Galeria:
